Gazneliler Devleti

Gazneliler Devleti

Gazneliler Devleti adını, Doğu Afganistan'da bulunan başkentleri
Gazne'den almaktadır. Ayrıca hükümdarlık hanedanının kurucusundan
dolayı Sebük-teginliler veya lâkaplarından dolayı Yemînîler diye de
anılırlar.

Sâmanoğulları Devleti'nin (819-1005), dağılmaya başladığı sırada,
bu devlette komutanlık ve valilik yapan Türkler, bazı bölgeler de
hâkimiyet kurmuşlardı . Bunlardan biride Horasan Emiri Alp-Tegin'dir.
Alp-Tegin Doğu Afganistan'daki Gazne şehrini ele geçirerek, Gazneli
Devleti'nin ilk temellerini atmıştır 963). Alp-Tegin'in ölümünden sonra
yerine geçen oğulları aynı başarıyı gösteremeyince, Türkler
Alp-tegin'in komutanlarından Sebük- tegin'i başa geçirdiler (977).
Sebük-tegin 'in başa geçmesiyle, Gazneliler Devleti hükümdarlığın
babadan oğula geçtiği bir hanedanın idaresine girmiştir. Nitekim
Sebük-tegin'in ölümüyle birlikte tahta oğlu Mahmut geçti. Gazneli
Mahmut zamanında, devlet en parlak devrini yaşadı.

Türk tarihinde sultan unvanını ilk defa Gazneli Mahmut
kullanmıştır. Gazneli Mahmut 1001-1027 tarihleri arasında Hindistan'a
17 sefer düzenleyerek, Kuzey Hindistan'ı topraklarına kattı. Bölge
İslâmlaştı ve böylece Pakistan devletinin temeli atılmış oldu.

Gazneli Mahmut'un ölümü üzerine (1030) yerine geçen Sultan Mesut,
babası gibi dirayetli değildi. Selçuklu tehlikesinin artmasına rağmen,
O Kuzey Hindistan'a sefer düzenlemişti. Nihayet Dandanakan Savaşı'nda
Selçuklular karşısında büyük bir yenilgiye uğradı. Topraklarını
kaybederek Hindistan'a çekilmeye mecbur kaldı. Sultan İbrahim zamanında
devlet Selçuklu hâkimiyetine girdi (1059). Afgan asıllı Gurlular, 1187
tarihinde Gazneli Devleti'ni ortadan kaldırdılar.