Plasenta Prevya (Plasentanın doğum kanalının girişi)

Perş. Şub. 26, 2009 5:35 pm

Plasenta Prevya (Plasentanın
doğum kanalının girişini tıkaması)

Gebe uterusunun serviksle
birleştiği bölgeye alt segment adı verilir. Bu bölge uterus kaslarının bittiği
ve serviks bağdokusun başladığı ara bölgedir. Bu ara bölgede ilerleyen gebelikle
çok önemli değişiklikler meydana gelir. Uterus büyüdükçe alt segment gevşer ve
serviksin yumuşamasına katkıda bulunur. Doğum eylemi başladığında bu bölgedeki
gevşeme en üst seviyeye ulaşır.

Normal şartlarda uterusun yukarı
kısımlarında yerleşen ve gelişen plasentanın çeşitli nedenlerle alt segmente
yerleşmesi plasenta prevya (previa:latince "yolu tıkayan", burada yol-doğum
kanalıdır) olarak tanımlanır. Plasenta prevya'nın en büyük tehlikesi ciddi
olabilen kanamalara yol açması ve bebeğin doğum kanalına girmesine engel
olmasıdır.

Plasenta prevya alt segmenti kısmen ya da tümüyle kapatarak
bebeğin uterustan doğum kanalına girmesine engel olur. Bu durumlarda doğum
eylemi başladığında doğum kanalına giremeyen bebeğin doğumu yalızca sezaryenle
gerçekleşebilir.

Alt segmentin gelişme ve yumuşama sürecinde plasentanın
alt yüzünde bulunan damar uçları açıkta kaldığında kanama başlar. Alt segment
yumuşaması ne kadar fazla ve ne kadar hızlı olursa (doğum eylemi başlaması bu
süreci çok hızlandırır) kanama da o kadar şiddetli olur. Plasenta alt segmentin
üzerine tümüyle oturmuşsa hayatı tehdit eden kanamalar ortaya
çıkabilir.

Bazı gebeliklerde erken dönemlerde servikse yakın bir yerleşim
gösteren plasenta uterusun büyümesiyle serviksten uzaklaşabilir. Bu yüzden
plasenta prevya tanısı genellikle 26-28. haftadan sonra
kesinleşir.

Placenta previa kimlerde ve neden olur?

İmplantasyon
(döllenen yumurtanın uterusa yerleşimi) uterusun en verimli ve en uygun
bölgesinde gerçekleşir. Genellikle çok geniş bir endometrium alanında embriyonun
yerleşecek bir yer bulması çok zor olmaz. Ancak daha önceden geçirilen şiddetli
endometritler (endometrium (rahim iç tabakası) enfeksiyonları), endometriumun
yapısını bozan miyom gibi kitleler ya da çok fazla sayıda doğum ya da kürtaj
endometriumun bazı alanlarını embriyonun yerleşmesine elverişsiz hale getirir.

Endometriumda kendine yerleşecek yer arayan embriyo son çare olarak
uterusun en alt kısmına kadar gider ve gebeliğin ileri dönemlerinde alt segment
haline gelecek yerde yerleşerek büyümeye başlar. Servikal kanala yakınlığına
göre kanalın girişini kısmen ya da tam kapatacak şekilde yerleşim gösterdiğinde
plasenta prevya meydana gelir.

Plasenta prevya her gebelikte ortaya
çıkabilir. Ancak özellikle aşağıdaki risk faktörlerini taşıyanlarda daha sık
gözlenir:

çok sayıda doğum yapmış olanlar;

düşük ve kürtaj sayısı
fazla olanlar;

çoğul gebelik taşıyanlar;

iki gebelik arası süresi
kısa olanlar;

uterusa ait tümörleri olanlar (miyom-özellikle endometrium
tabakasına yakın yerleşim gösteren submüköz tipte olanlar);

uterusta
doğumsal bazı gelişim kusurları olanlar;

geçirilmiş endometrit öyküsü
olanlar;

ileri anne yaşı olanlar;

şiddetli kansızlığı
olanlar;

fetusun uterusta anormal yerleşimi (makat ya da yan duruş);

Görülme sıklığı

Plasenta prevya dört ve daha fazla sayıda doğum
yapmış olanlarda 1/20 oranında görülür. İlk gebeliğini yaşayanlarda ise nadirdir
ve 1/250 oranında görülür. Bir kez plasenta prevya oluştuğunda diğer bir
gebelikte tekrarlama riski 12 kat artar. Plasenta prevyaların %4'ünde placenta
accreata (plasenta akreata) adı verilen riskli bir durum meydana gelir.

Placenta akreata plasentanın uterusun lifleri arasına yerleşmesi
durumudur. Bazı durumlarda plasenta özellikle eski sezaryan kesisinin bulunduğu
bölgeye yerleşirse uterusu o bölgeden delerek ciddi kanamalara ve fetusun
ölmesine yol açabilir. Placenta akreata doğum sonrası plasentanın ayrılmaması ve
aşırı kanama olmasıyla kendini belli eden ve uterusun ameliyatla alınmasına
(histerektomi) kadar gidebilen ciddi bir durumdur.

Belirtileri

Plasenta prevya en sık 34. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan
ağrısız kanama şeklinde belirti verir. İlk kanama cinsel ilişkide, vajinal
muayene esnasında ya da durup dururken olabilir. Kanamanın nedeni olgunlaşmaya
başlayan alt segmentin üstünde yer alan plasentadaki kan damarlarının
açılmasıdır. İlk kanama bazen çok şiddetli de olabilir. Plasenta prevyada en sık
düzensiz aralıklarla ortaya çıkan ve kendiliğinden duran ancak cinsel ilişki,
aşırı yorgunluk gibi durumlarda tekrarlayan kanamalar söz konusu olur.

Bazı durumda plasenta prevya plasentanın erken ayrılmasına neden
olur.

Ablasyo plasenta (plasentanın erken ayrılması)

Tedavi
yaklaşımı

Tüm kanamalı gebelerde alınan ilk önlemler alınır. Ağır kanama
ile seyreden durumlarda eğer kanama önlemlerle durdurulamıyorsa gebelik haftası
ne olursa olsun sezaryenle doğum gerçekleştirilir.

Sezaryende genellikle
alt segment insizyonu tercih edilir. Gebeliğin ufak olduğu ve alt segmentin
henüz gelişmediği durumlarda, yan duruşta, ya da plasentanın alt segmente kesi
yapmayı engelleyecek yerleşimde olması durumunda klasik insizyon ile doğum
gerçekleştirilir.

36. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan kanamalarda
bebek "olgunlaşmış" kabul edildiğinden genellikle sezaryen için fazla beklenmez.

36 haftanın altındaki gebeliklerde kanama hafifse veya önlemlere cevap
veren bir kanama söz konusuysa anne adayının durumu tümüyle kontrol altında
tutularak bebeğin olgunlaşması için bir süre beklenebilir. Bekleme sürecinde
akciğer gelişimini teşvik etmek amacıyla kortizon uygulaması yapılabilir.

Bekleme sürecinde anne adayına kaybettiği kanı tamamlamak için haftada
2-3 üniteden daha fazla kan verilmesi gerekirse genellikle daha fazla
beklenmeden doğum gerçekleştirilir.

Plasenta prevya erken doğum tehdidi
zemininde de kanamaya başlayabilir. Bu yüzden uterusta kasılma saptanırsa, yani
kanamayla beraber erken doğum eylemi bulguları varsa tokoliz (doğum eyleminin
durdurulması) denenir.

Anne adayı ile eşi arasında Rh uygunsuzluğu söz
konusuysa mutlaka koruyucu amaçlı Anti-Rh immunglobulini (Rhogam) uygulanır.